Page 36 - Ponad słowami kl.1

82 Renesans

r Tomasz Morus

Utopia (fragmenty)
Aldous Huxley, Nowy Utopia
wspaniały świat,
s. 92–95
Wyspa Utopia ciągnie się w pasie środkowym, najszerszym, na dwieście tysięcy kroków;
znaczna jej część niewiele jest węższa i od środka stopniowo zwęża się ku punktom koń-
cowym. Kształt całej wyspy przypomina ćwiartkę księżyca na nowiu, którego łuk wynosi
pięćset tysięcy kroków [...]. [...]
W Utopii jest 54 przestronnych i wspaniałych miast. Mowa ich mieszkańców i obyczaje,
urządzenia i prawa są zupełnie jednakowe. Wszystkie miasta założone są według jednego
planu i takie same mają budynki, jeśli tylko pozwalają na to warunki miejscowe. Najmniej-
sza odległość między miastami wynosi 24 000 kroków, największa zaś wymaga jednego
dnia drogi pieszej. Corocznie z każdego miasta trzej starsi i doświadczeni obywatele udają
się jako posłowie do miasta do Amaurotum na obrady, dotyczące wspólnych spraw całej
Przydatne słowa wyspy. To miasto jest stolicą, ponieważ leżąc w środku kraju, najbardziej odpowiada wszyst-
Nazwa utopia została kim posłom. [...] Żadnemu miastu nie zachciewa się rozszerzać swoich posiadłości, ponie-
wymyślona przez Toma- waż mieszkańcy ich nie uważają się za właścicieli ziemi, lecz raczej za włodarzy.
sza Morusa i dosłownie Wśród pól widać wszędzie domy, zaopatrzone w sprzęty gospodarskie i odpowiednio
oznacza ‘miejsce, które nie urządzone; służą one za mieszkania obywatelom, których miasta wysyłają kolejno na wieś.
istnieje’ (gr. ou ‘nie’, topos
‘miejsce’). Z czasem termin Każda rodzina wiejska składa się przynajmniej z 40 osób, mężczyzn i kobiet, oraz dwóch
ten zaczął się odnosić niewolników i podlega kierownictwu dwojga poważnych rozumnych ludzi, to jest ojca
do wszelkich projektów i matki rodziny. [...]
idealnego społeczeń- Uprawa roli jest w Utopii tym zajęciem, z którym wszyscy muszą być obeznani, zarów-
stwa oraz do gatunku
literatury dydaktycznej no mężczyźni, jak i kobiety. Do niego zaprawiają się wszyscy od wczesnej młodości, dzieci
przedstawiającego życie poucza się bądź teoretycznie w szkołach, bądź wyprowadza się je na sąsiadujące z miastem
doskonałej społeczności. pola jakby dla rozrywki, gdzie nie tylko przyglądają się pracy, lecz także same pracują, roz-
wijając przy tej sposobności swoje siły fizyczne. [...]
Wszyscy mieszkańcy wyspy noszą odzież jednakowego kroju bez względu na wiek; jeśli
w ubiorze są pewne różnice, mają one tylko na celu odróżnienie mężczyzn od kobiet oraz
bezżennych od żonatych. [...]
Mieszkańcy Utopii dzielą dobę na 24 równe godziny, z czego tylko sześć przeznaczają
na pracę fizyczną, i to w następującym porządku: przed południem pracują trzy godziny
i potem jedzą obiad, po dwugodzinnym zaś odpoczynku znowu pracują trzy godziny i koń-
czą dzień wieczerzą. [...] Czas wolny między godzinami pracy, snu i posiłków każdy może
zużytkować według swego upodobania; nie znaczy to jednak, by wolno mu było marnować
czas na głupstwa i próżniactwo, przeciwnie, godziny wolne od pracy powinien z pożytkiem
poświęcić jakiemuś innemu zajęciu odpowiednio do swego zamiłowania. Przerwy te spę-
dzają najczęściej na kształceniu się naukowym. [...]
Ludność każdego miasta powinna składać się z 6000 rodzin, nie licząc senatu, żadna zaś
rodzina nie może posiadać mniej niż 10, a więcej niż 16 dorosłych osób. Ilości dzieci nie-
letnich nie można z góry ograniczać. [...] gdy bowiem jakaś rodzina zanadto powiększa się,
wówczas nadmiar dzieci przydziela się rodzinie uboższej w potomstwo. Podobnie gdy ja-
kieś miasto posiada więcej mieszkańców, niż powinno mieć, wtedy tą nadwyżką uzupełnia-
ją słabiej zaludnione miasta. A jeśliby przypadkiem nastąpiło przeludnienie na całej wyspie,
w takim razie wysiedlają z każdego miasta pewną ilość obywateli i na najbliższym lądzie
stałym [...] zakładają osadę zgodnie ze swymi zwyczajami i proponują miejscowej ludności
wzajemne współżycie. [...]